Ο αργός θάνατος του άγριου σολομού της Νορβηγίας
Ο άλλοτε άφθονος και εμβληματικός άγριος σολομός της Νορβηγίας βρίσκεται στη λίστα των σχεδόν απειλούμενων ειδών, χτυπημένος από τις ψείρες των ιχθυοκαλλιεργειών και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Βυθισμένος μέχρι τη μέση στα νερά ενός ποταμού που φούσκωσαν από τις βροχές, ο Christer Kristoffersen ρίχνει την πετονιά του και περιμένει. Το αποτέλεσμα; Τίποτα.
«Ως παιδί, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το ποτάμι έσφυζε από ζωή. Ήταν γεμάτο σολομούς και θαλάσσιες πέστροφες. Σε ένα βράδυ μπορούσαμε να πιάσουμε 10 ή 15 ψάρια», θυμάται ο 52χρονος λάτρης του ψαρέματος με μύγα καθώς στέκεται στις όχθες του ποταμού Stjordal.
Σήμερα, παρά τις δεκαετίες εμπειρίας, φεύγει άπρακτος για δέκα συνεχόμενες ημέρες.
Ο άγριος σολομός έχει γίνει τόσο σπάνιος που το 2021 η Νορβηγία τον κατέταξε στην «κόκκινη λίστα» των σχεδόν απειλούμενων ειδών.
Ένας ανησυχητικά αυξανόμενος αριθμός σολομών, που εκκολάπτονται στα γλυκά νερά των ποταμών πριν μεταναστεύσουν στους ωκεανούς, δεν επιστρέφει πλέον στον τόπο γέννησής του για αναπαραγωγή.
Εξαφανίζονται μυστηριωδώς στη θάλασσα, με τους επιστήμονες να υποψιάζονται ότι η κλιματική αλλαγή και οι ψείρες των ιχθυοκαλλιεργειών παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Το 2024 μόλις 323.000 άγριοι σολομοί κατάφεραν να κολυμπήσουν αντίθετα στο ρεύμα και να φτάσουν στα ποτάμια της Νορβηγίας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Νορβηγικής Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για τον Σολομό του Ατλαντικού, τη δεκαετία του 1980 καταγραφόταν στο ένα εκατομμύριο ετησίως.
Η κάθετη πτώση έχει σημάνει συναγερμό τόσο στους ερασιτέχνες ψαράδες όσο και στους επαγγελματίες αλιείς.
Άλλωστε, πρόκειται για μια δραστηριότητα που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της νορβηγικής ταυτότητας από τον 19ο αιώνα, όταν οι Άγγλοι αριστοκράτες εισήγαγαν το ψάρεμα με μύγα στη χώρα.
«Το ψάρεμα σολομού είναι ζωτικής σημασίας για τη Νορβηγία, για τις τοπικές κοινωνίες κατά μήκος των κοιλάδων, αλλά και για τον τουρισμό και την οικονομία», σημειώνει ο Άξελ Χέμπρε, αντιπρόεδρος της ένωσης Norske Lakseelver, που εκπροσωπεί όσους διαχειρίζονται τα ποτάμια σολομού.
«Αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης για ξένους επισκέπτες,» συμπληρώνει.
Η δραματική μείωση του πληθυσμού ανάγκασε τις αρχές να προχωρήσουν σε σκληρά μέτρα.
Πέρυσι ανεστάλη η αλιεία σε 33 ποτάμια, ενώ φέτος επιβλήθηκαν νέοι περιορισμοί με κλείσιμο ποταμών, μικρότερες περιόδους αλιείας και αυστηρές ποσοστώσεις.
Το πλήγμα για τον τουρισμό και τους 60.000-80.000 ερασιτέχνες ψαράδες που παραδοσιακά κατέκλυζαν τα ποτάμια είναι ήδη αισθητό.
Ξεκινώντας τη δεκαετία του 1970, η εκτροφή σολομού εξελίχθηκε σε έναν κολοσσό 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, καθιστώντας τη δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγή της Νορβηγίας μετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, προσφέροντας χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Σήμερα τα νορβηγικά φιόρδ φιλοξενούν εκατοντάδες ιχθυοτροφεία, όπου κάθε σύμπλεγμα από έξι έως δώδεκα πλωτά κλουβιά μπορεί να χωρέσει έως και 200.000 ψάρια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι εκτρεφόμενοι σολομοί είναι πλέον χίλιες φορές πιο πολυάριθμοι από τους άγριους «ξαδέλφους» τους, προϊόντα μιας αμείλικτης φυσικής επιλογής.
Ωστόσο, οι εκτροφές έχουν βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι θαλάσσιες ψείρες – παράσιτα που πολλαπλασιάζονται στα πυκνοκατοικημένα κλουβιά – αποδεκατίζουν τους άγριους πληθυσμούς.
Μικρά άγρια ψάρια, τα λεγόμενα smolt, όταν περνούν κοντά στα ιχθυοτροφεία στον δρόμο τους για τη θάλασσα, συχνά καταλήγουν να γίνονται τροφή για τις ψείρες.
«Τρώνε το δέρμα τους, ρουφούν το αίμα τους και τελικά τα σκοτώνουν», εξηγεί ο Torbjørn Forseth, επικεφαλής της Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για τον Ατλαντικό Σολομό.
Κι αν επιζήσουν, ένας άλλος κίνδυνος καραδοκεί.
Οι αποδράσεις εκτρεφόμενων ψαριών που διασταυρώνονται με άγριους σολομούς, μεταφέροντας ασθένειες και αλλοιώνοντας τα γενετικά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν στα άγρια είδη να επιβιώνουν.
«Ο εκτρεφόμενος σολομός έχει προσαρμοστεί στο περιβάλλον των εκτροφών, που διαφέρει δραματικά από το άγριο», τονίζει ο Forseth.
Και συμπληρώνει: «Η ταχεία ανάπτυξη και άλλα χαρακτηριστικά του είναι καταστροφικά για την άγρια γενετική δεξαμενή».
Για να μετριαστούν οι επιπτώσεις, όλο και περισσότερες φωνές ζητούν να αντικατασταθούν τα ανοιχτά κλουβιά των ιχθυοτροφείων με σφραγισμένα συστήματα που δεν θα επιτρέπουν την εξάπλωση παρασίτων ή την απόδραση ψαριών.
«Αν θέλουμε να σώσουμε τον άγριο σολομό, χρειάζεται μηδενική ρύπανση, μηδενικές διαρροές και πλήρης προστασία από τις θαλάσσιες ψείρες», δηλώνει κατηγορηματικά ο Άξελ Χέμπρε της ένωσης Norske Lakseelver.
Η βιομηχανία δηλώνει ότι συμμερίζεται τις ανησυχίες αλλά ζητά χρόνο για να προσαρμοστεί.
«Δεν είναι εύκολο να φτιάξεις ένα κλειστό σύστημα στη μέση του ωκεανού», παραδέχεται ο Øyvind André Haram, εκπρόσωπος της Norwegian Seafood Association.
«Πρέπει να υπολογίσουμε τα ρεύματα, τις αντοχές των υλικών και να διασφαλίσουμε ότι το σύστημα θα είναι ασφαλές πριν εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα,» τονίζει.
Το νορβηγικό κοινοβούλιο συμφώνησε τον Ιούνιο να επιβάλει αυστηρότερους κανονισμούς για την ιχθυοκαλλιέργεια μέσα στα επόμενα δύο έως τέσσερα χρόνια.
Στόχος είναι να επιταχυνθεί η μετάβαση σε κλειστά κλουβιά και να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κλάδου.
Όμως για πολλούς, τα μέτρα έρχονται πολύ αργά.
«Η κυβέρνηση κάνει μικρά βήματα, ενώ ο άγριος σολομός χρειάζεται μια επανάσταση», προειδοποιεί η Anne-Britt Bogen, που εγκατέλειψε καριέρα στον χρηματοοικονομικό τομέα για να διευθύνει ένα αλιευτικό καταφύγιο στις όχθες του ποταμού Gaula.
«Φοβάμαι πως είμαι η τελευταία γενιά που θα ψαρεύει άγριο σολομό στη Νορβηγία, αν δεν αλλάξουν όλα τώρα».
Πηγή: hellasjournal
Ακολουθήστε το boatfishing.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις θαλασσινές ειδήσεις για το σκάφος, το ψάρεμα και την κατάδυση από την Ελλάδα και τον κόσμο.
